Kinderen hebben vaak fascinerende vragen, en sommige daarvan zijn zelfs voor volwassenen lastig te beantwoorden. In deze aflevering van Eva zoekt uit wil de tienjarige Noah weten waarom de zee zout is. Om een antwoord te vinden, praat Eva met zeebioloog Laura Govers van de Rijksuniversiteit Groningen.
Op een koude winterdag, staande op de Waddendijk, geeft Govers een uitleg over het zoute karakter van de zee. “Een van de redenen is dat zeewater door scheuren in de oceaanbodem de aardkorst instroomt. In die aardkorst is het vulkanisch en ontzettend warm. Daar lossen verschillende mineralen op in het zeewater, waardoor het zoutgehalte toeneemt,” legt Govers uit. Op sommige plekken komt dit superzoute water weer naar buiten en mengt zich met het omliggende zeewater.
Govers vertelt dat het zout in de zee ook uit andere bronnen afkomstig is. Ze pakt een krijtje en tekent op het asfalt van de dijk om haar uitleg te verduidelijken. Ze tekent bergen, rivieren en regenwolken. “Kijk,” zegt ze, “als het regent op het land, reageert het licht zure regenwater met gesteente, vooral in bergachtige gebieden. Hierdoor lossen kleine hoeveelheden mineralen, zoals zout, op in het water. Dit water stroomt via beekjes en rivieren naar de zee, waardoor het zoutgehalte van de zee verder toeneemt.”
Hoeveel zout zit er eigenlijk in de Waddenzee?
Om te meten hoe zout de Waddenzee precies is, gebruikt Govers een zoutmeter die ze in het water laat zakken. De meting toont aan dat de Waddenzee zo’n 28 gram zout per liter water bevat. “Dit is een vrij normale waarde,” zegt Govers. “Maar er zijn ook zeeën die veel zoeter of juist veel zouter zijn. De Baltische Zee, bijvoorbeeld, bevat slechts zes gram zout per liter, doordat deze zee grotendeels afgesloten is van de oceaan. Hierdoor komt er weinig zout binnen, terwijl zoet water uit rivieren en regen volop wordt toegevoegd.”
Aan de andere kant van het spectrum bevindt zich de Dode Zee, de zoutste zee ter wereld, met meer dan tweehonderd gram zout per liter. “Door de warme, droge omgeving verdampt er veel water, maar het zout blijft achter,” voegt Govers toe.
Een verrassende zoutmeting in het Lauwersmeer
Govers voert ook een zoutmeting uit in het Lauwersmeer, dat sinds eind jaren zestig afgesloten is van de zee en daarom zoet water zou moeten bevatten. Tot haar verrassing meet ze 1,46 gram zout per liter water, iets zouter dan verwacht. Dit is volgens haar een overblijfsel uit de tijd dat het Lauwersmeer nog de Lauwerszee was.
Terugkeer van zout water in het Lauwersmeer
Er bestaan plannen om weer zout water in het Lauwersmeer toe te laten, en Govers legt uit waarom dit belangrijk is. “Het is vooral voor de visstand. Veel vissen hebben zowel zoet als zout water nodig om zich voort te planten. Door het Lauwersmeer gedeeltelijk te openen, krijgen vissen de mogelijkheid om daar te paaien. De jonge vissen kunnen dan naar de Waddenzee zwemmen, wat goed is voor de visstand daar.”
Op de vraag of Govers enthousiast is over het idee om weer zout water in het Lauwersmeer te laten, antwoordt ze met een glimlach: “Ja, een beetje wel. Het zal de natuur ten goede komen. En ik ben natuurlijk een zeebioloog; hoe zouter, hoe beter.”